INDRAMAYU — PERTANYAAN
Apa saja cabang kekuasaan di Indonesia? Kemudian, menurut Undang-Undang Dasar 1945 kekuasaan yudikatif, legislatif dan eksekutif di Indonesia dijalankan oleh lembaga apa?
Atas pencerahannya diucapkan terimakasih, untuk ubklawyers dan paralegalnya semoga sukses didunia dan diakhirat. Aamiin..
Farhan. BY – Tinumpuk City
▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎▪︎
“INTISARI JAWABAN”
【Hukum Kenegaraan】
𝔖𝔢𝔠𝔞𝔯𝔞 𝔱𝔢𝔬𝔯𝔦, 𝔨𝔢𝔨𝔲𝔞𝔰𝔞𝔞𝔫 𝔫𝔢𝔤𝔞𝔯𝔞 𝔡𝔦𝔟𝔞𝔤𝔦 𝔨𝔢 𝔡𝔞𝔩𝔞𝔪 𝔱𝔦𝔤𝔞 𝔠𝔞𝔟𝔞𝔫𝔤, 𝔶𝔞𝔦𝔱𝔲 𝔨𝔢𝔨𝔲𝔞𝔰𝔞𝔞𝔫 𝔢𝔨𝔰𝔢𝔨𝔲𝔱𝔦𝔣, 𝔨𝔢𝔨𝔲𝔞𝔰𝔞𝔞𝔫 𝔩𝔢𝔤𝔦𝔰𝔩𝔞𝔱𝔦𝔣 𝔡𝔞𝔫 𝔨𝔢𝔰𝔲𝔨𝔰𝔢𝔰𝔞𝔫 𝔶𝔲𝔡𝔦𝔨𝔞𝔱𝔦𝔣. 𝔎𝔢𝔱𝔦𝔨𝔞 𝔠𝔞𝔟𝔞𝔫𝔤 𝔨𝔢𝔨𝔲𝔞𝔰𝔞𝔞𝔫 𝔦𝔫𝔦 𝔪𝔞𝔰𝔦𝔫𝔤-𝔪𝔞𝔰𝔦𝔫𝔤 𝔪𝔢𝔪𝔦𝔩𝔦𝔨𝔦 𝔭𝔢𝔫𝔤𝔢𝔯𝔱𝔦𝔞𝔫 𝔡𝔞𝔫 𝔭𝔢𝔫𝔧𝔢𝔩𝔞𝔰𝔞𝔫𝔫𝔶𝔞 𝔰𝔢𝔫𝔡𝔦𝔯𝔦.
𝔐𝔢𝔫𝔶𝔞𝔪𝔟𝔲𝔫𝔤 𝔭𝔢𝔯𝔱𝔞𝔫𝔶𝔞𝔞𝔫 𝔄𝔫𝔡𝔞, 𝔪𝔢𝔫𝔲𝔯𝔲𝔱 𝔘𝔫𝔡𝔞𝔫𝔤-𝔘𝔫𝔡𝔞𝔫𝔤 𝔇𝔞𝔰𝔞𝔯 1945 𝔨𝔢𝔨𝔲𝔞𝔰𝔞𝔞𝔫 𝔶𝔲𝔡𝔦𝔨𝔞𝔱𝔦𝔣 𝔡𝔦 ℑ𝔫𝔡𝔬𝔫𝔢𝔰𝔦𝔞 𝔡𝔦𝔧𝔞𝔩𝔞𝔫𝔨𝔞𝔫 𝔬𝔩𝔢𝔥 𝔏𝔢𝔪𝔟𝔞𝔤𝔞 𝔐𝔞𝔥𝔨𝔞𝔪𝔞𝔥 𝔄𝔤𝔲𝔫𝔤 𝔡𝔞𝔫 𝔟𝔞𝔡𝔞𝔫 𝔭𝔢𝔯𝔞𝔡𝔦𝔩𝔞𝔫 𝔶𝔞𝔫𝔤 𝔟𝔢𝔯𝔞𝔡𝔞 𝔡𝔦 𝔟𝔞𝔴𝔞𝔥𝔫𝔶𝔞 𝔰𝔢𝔯𝔱𝔞 𝔐𝔞𝔥𝔨𝔞𝔪𝔞𝔥 𝔎𝔬𝔫𝔰𝔱𝔦𝔱𝔲𝔰𝔦.
𝔓𝔢𝔫𝔧𝔢𝔩𝔞𝔰𝔞𝔫 𝔩𝔢𝔟𝔦𝔥 𝔩𝔞𝔫𝔧𝔲𝔱 𝔡𝔞𝔭𝔞𝔱 𝔄𝔫𝔡𝔞 𝔟𝔞𝔠𝔞 𝔲𝔩𝔞𝔰𝔞𝔫 𝔡𝔦 𝔟𝔞𝔴𝔞𝔥 𝔦𝔫𝔦.
ULASAN SELENGKAPNYA;
Terimakasih atas pertanyaan Anda.
Montesquieu dalam L’Esprit des Lois m͟e͟m͟b͟a͟g͟i͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ n͟e͟g͟a͟r͟a͟ k͟e͟ d͟a͟l͟a͟m͟ t͟i͟g͟a͟ c͟a͟b͟a͟n͟g͟ y͟a͟i͟t͟u͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ e͟͟k͟͟s͟͟e͟͟k͟͟u͟͟t͟͟i͟͟f͟͟, k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ l͟e͟g͟i͟s͟l͟a͟t͟i͟f͟ d͟a͟n͟ k͟e͟s͟u͟k͟s͟e͟s͟a͟n͟ y͟͟u͟͟d͟͟i͟͟k͟͟a͟͟t͟͟i͟͟f͟͟.[¹] dengan penjelasan masing-masing sebagai berikut.
Kekuasaan Eksekutif
K͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ E͟k͟s͟e͟k͟u͟t͟i͟f͟ a͟d͟a͟l͟a͟h͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ u͟n͟t͟u͟k͟ m͟e͟l͟a͟k͟s͟a͟n͟a͟k͟a͟n͟ u͟͟n͟͟d͟͟a͟͟n͟͟g͟͟-u͟͟n͟͟d͟͟a͟͟n͟͟g͟͟. C͟a͟b͟a͟n͟g͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ i͟n͟i͟ y͟a͟n͟g͟ m͟e͟m͟e͟g͟a͟n͟g͟ k͟e͟w͟e͟n͟a͟n͟g͟a͟n͟ a͟d͟m͟i͟n͟i͟s͟t͟r͟a͟s͟i͟ p͟e͟m͟e͟r͟i͟n͟t͟a͟h͟a͟n͟ n͟e͟g͟a͟r͟a͟ y͟a͟n͟g͟ t͟͟e͟͟r͟͟t͟͟i͟͟n͟͟g͟͟g͟͟i͟͟.[²]
Kekuasaan ini berkaitan dengan sistem pemerintahan negara yang dianut masing-masing. Misalnya saja, di Indonesia yang menganut sistem pemerintahan presidensial, k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ e͟k͟s͟e͟k͟u͟t͟i͟f͟ d͟i͟p͟e͟g͟a͟n͟g͟ o͟l͟e͟h͟ p͟r͟e͟s͟i͟d͟e͟n͟ s͟e͟b͟a͟g͟a͟i͟ k͟e͟p͟a͟l͟a͟ n͟e͟g͟a͟r͟a͟ p͟͟e͟͟m͟͟e͟͟r͟͟i͟͟n͟͟t͟͟a͟͟h͟͟a͟͟n͟͟.
Namun, dikutip dari Mengenal Fungsi Lembaga Eksekutif, Legislatif, dan Yudikatif, Nurul Huda menerangkan bahwa d͟a͟l͟a͟m͟ h͟͟u͟͟k͟͟u͟͟m͟͟ l͟e͟m͟b͟a͟g͟a͟ n͟͟e͟͟g͟͟a͟͟r͟͟a͟͟, d͟i͟ n͟e͟g͟a͟r͟a͟ d͟͟e͟͟m͟͟o͟͟k͟͟r͟͟a͟͟t͟͟i͟͟s͟͟, s͟e͟c͟a͟r͟a͟ s͟e͟m͟p͟i͟t͟ l͟e͟m͟b͟a͟g͟a͟ e͟k͟s͟e͟k͟u͟t͟i͟f͟ d͟i͟a͟r͟t͟i͟k͟a͟n͟ s͟e͟b͟a͟g͟a͟i͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ y͟a͟n͟g͟ d͟i͟p͟e͟g͟a͟n͟g͟ o͟l͟e͟h͟ r͟a͟j͟a͟ a͟t͟a͟u͟ p͟r͟e͟s͟i͟d͟e͟n͟ b͟e͟s͟e͟r͟t͟a͟ m͟e͟n͟t͟e͟r͟i͟-m͟e͟n͟t͟e͟r͟i͟n͟y͟a͟. Dalam arti luas, l͟e͟m͟b͟a͟g͟a͟ e͟k͟s͟e͟k͟u͟t͟i͟f͟ m͟e͟n͟c͟a͟k͟u͟p͟ p͟a͟r͟a͟ p͟e͟g͟a͟w͟a͟i͟ n͟e͟g͟e͟r͟i͟ s͟i͟p͟i͟l͟ d͟a͟n͟ m͟͟i͟͟l͟͟i͟͟t͟͟e͟͟r͟͟. Oleh sebab itu, secara sederhana, l͟e͟m͟b͟a͟g͟a͟ e͟k͟s͟e͟k͟u͟t͟i͟f͟ d͟a͟p͟a͟t͟ d͟i͟s͟e͟b͟u͟t͟ s͟e͟b͟a͟g͟a͟i͟ p͟͟e͟͟m͟͟e͟͟r͟͟i͟͟n͟͟t͟͟a͟͟h͟͟.
Kekuasaan Legislatif
Berbeda dari kekuasaan eksekutif yang melaksanakan undang-undang, k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ l͟e͟g͟i͟s͟l͟a͟t͟i͟f͟ a͟d͟a͟l͟a͟h͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ u͟n͟t͟u͟k͟ m͟e͟m͟b͟u͟a͟t͟ a͟t͟a͟u͟ m͟e͟r͟u͟m͟u͟s͟k͟a͟n͟ u͟n͟d͟a͟n͟g͟-u͟n͟d͟a͟n͟g͟ y͟a͟n͟g͟ d͟i͟p͟e͟r͟l͟u͟k͟a͟n͟ n͟͟e͟͟g͟͟a͟͟r͟͟a͟͟.
C͟a͟b͟a͟n͟g͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ l͟e͟g͟i͟s͟l͟a͟t͟i͟f͟ a͟d͟a͟l͟a͟h͟ c͟a͟b͟a͟n͟g͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ y͟a͟n͟g͟ m͟e͟n͟c͟e͟r͟m͟i͟n͟k͟a͟n͟ k͟e͟d͟a͟u͟l͟a͟t͟a͟n͟ r͟a͟k͟y͟a͟t͟ k͟a͟r͟e͟n͟a͟ u͟n͟t͟u͟k͟ m͟e͟n͟e͟t͟a͟p͟k͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟t͟u͟r͟a͟n͟ a͟d͟a͟l͟a͟h͟ w͟e͟w͟e͟n͟a͟n͟g͟ d͟a͟r͟i͟ l͟e͟m͟b͟a͟g͟a͟ p͟e͟r͟w͟a͟k͟i͟l͟a͟n͟ r͟a͟k͟y͟a͟t͟ a͟t͟a͟u͟ p͟͟a͟͟r͟͟l͟͟e͟͟m͟͟e͟͟n͟͟. Singkatnya, k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ l͟e͟g͟i͟s͟l͟a͟t͟i͟f͟ m͟e͟n͟j͟a͟l͟a͟n͟k͟a͟n͟ f͟u͟n͟g͟s͟i͟ p͟͟e͟͟n͟͟g͟͟a͟͟t͟͟u͟͟r͟͟a͟͟n͟͟.[³]
Selain itu, fungsi legislatif juga mencakup:[⁴]
- Prakarsa pembuatan undang-undang;
- Pembahasan rancangan undang-undang;
- Persetujuan atas pengesahan rancangan undang-undang;
- Pemberian persetujuan pengikatan atau ratifikasi atas perjanjian atau persetujuan internasional dan dokumen hukum yang mengikat lainnya.
Contoh kekuasaan legislatif adalah M͟a͟j͟e͟l͟i͟s͟ P͟e͟r͟m͟u͟s͟y͟a͟w͟a͟r͟a͟t͟a͟n͟ R͟a͟k͟y͟a͟t͟ (M͟͟P͟͟R͟͟), D͟e͟w͟a͟n͟ P͟e͟r͟w͟a͟k͟i͟l͟a͟n͟ R͟a͟k͟y͟a͟t͟ (D͟͟P͟͟R͟͟), d͟a͟n͟ D͟e͟w͟a͟n͟ P͟e͟r͟w͟a͟k͟i͟l͟a͟n͟ D͟a͟e͟r͟a͟h͟ (D͟P͟D͟).
Kekuasaan Yudikatif
Menjawab pertanyaan Anda, menurut UUD 1945 k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ y͟u͟d͟i͟k͟a͟t͟i͟f͟ d͟i͟ I͟n͟d͟o͟n͟e͟s͟i͟a͟ d͟i͟j͟a͟l͟a͟n͟k͟a͟n͟ o͟l͟e͟h͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ k͟e͟h͟a͟k͟i͟m͟a͟n͟.
Bab IX Kekuasaan Kehakiman UUD 1945 mengatur p͟e͟r͟i͟h͟a͟l͟ k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ y͟a͟n͟g͟ m͟e͟r͟e͟k͟a͟ u͟n͟t͟u͟k͟ m͟e͟n͟y͟e͟l͟e͟n͟g͟g͟a͟r͟a͟k͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ g͟u͟n͟a͟ m͟e͟n͟e͟g͟a͟k͟k͟a͟n͟ h͟u͟k͟u͟m͟ d͟a͟n͟ k͟e͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ y͟a͟n͟g͟ d͟i͟l͟a͟k͟u͟k͟a͟n͟ o͟l͟e͟h͟ M͟a͟h͟k͟a͟m͟a͟h͟ A͟g͟u͟n͟g͟ d͟a͟n͟ b͟a͟d͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ y͟a͟n͟g͟ b͟e͟r͟a͟d͟a͟ di b͟a͟w͟a͟h͟n͟y͟a͟ d͟a͟l͟a͟m͟ l͟i͟n͟g͟k͟u͟n͟g͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ u͟͟m͟͟u͟͟m͟͟, l͟i͟n͟g͟k͟u͟n͟g͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ a͟͟g͟͟a͟͟m͟͟a͟͟, l͟i͟n͟g͟k͟u͟n͟g͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ m͟͟i͟͟l͟͟i͟͟t͟͟e͟͟r͟͟, l͟i͟n͟g͟k͟u͟n͟g͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ t͟a͟t͟a͟ u͟s͟a͟h͟a͟ n͟͟e͟͟g͟͟a͟͟r͟͟a͟͟, d͟a͟n͟ o͟l͟e͟h͟ M͟a͟h͟k͟a͟m͟a͟h͟ K͟͟o͟͟n͟͟s͟͟t͟͟i͟͟t͟͟u͟͟s͟͟i͟͟.[⁵]
Jadi, singkatnya, menurut Undang-Undang Dasar 1945, k͟e͟k͟u͟a͟s͟a͟a͟n͟ y͟u͟d͟i͟k͟a͟t͟i͟f͟ d͟i͟ I͟n͟d͟o͟n͟e͟s͟i͟a͟ d͟i͟j͟a͟l͟a͟n͟k͟a͟n͟ o͟l͟e͟h͟ L͟e͟m͟b͟a͟g͟a͟ M͟a͟h͟k͟a͟m͟a͟h͟ A͟g͟u͟n͟g͟ d͟a͟n͟ b͟a͟d͟a͟n͟ p͟e͟r͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ d͟i͟ b͟͟a͟͟w͟͟a͟͟h͟͟n͟͟y͟͟a͟͟ s͟e͟r͟t͟a͟ M͟a͟h͟k͟a͟m͟a͟h͟ K͟͟o͟͟n͟͟s͟͟t͟͟i͟͟t͟͟u͟͟s͟͟i͟͟.
Jimly Asshiddiqie dalam Pengantar Ilmu Hukum Tata Negara Menyebutkan lingkungan pengadilan di Indonesia di antaranya adalah (hal. 314):
- Pengadilan Negeri (PN) dan Pengadilan Tinggi (PT) dalam lingkungan peradilan umum;
- Pengadilan Agama (PA) dan Pengadilan Tinggi Agama (PTA) dalam lingkungan peradilan agama;
- Pengadilan Tata Usaha Negara (PTUN) dan Pengadilan Tinggi Tata Usaha Negara dalam lingkungan peradilan tata usaha negara; dan
- Pengadilan Militer (PM) dan Pengadilan Tinggi Militer dalam lingkungan peradilan militer.
Di samping itu, dikenal pula pengadilan khusus yang bersifat tetap atau pun ad hoc antara lain P͟e͟n͟g͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ H͟a͟k͟ A͟s͟a͟s͟i͟ M͟͟a͟͟n͟͟u͟͟s͟͟i͟͟a͟͟, P͟e͟n͟g͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ T͟i͟n͟d͟a͟k͟ P͟i͟d͟a͟n͟a͟ K͟͟o͟͟r͟͟u͟͟p͟͟s͟͟i͟͟, P͟e͟n͟g͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ N͟͟i͟͟a͟͟g͟͟a͟͟, P͟e͟n͟g͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ A͟͟n͟͟a͟͟k͟͟, P͟e͟n͟g͟a͟d͟i͟l͟a͟n͟ H͟u͟b͟u͟n͟g͟a͟n͟ K͟e͟r͟j͟a͟ I͟n͟d͟u͟s͟t͟r͟i͟a͟l͟, dan lain-lain.[⁶]
Demikian jawaban dari kami perihal pembagian kekuasaan di Indonesia, semoga bermanfaat dan dapat dijadikan pembelajaran untuk kita semua terlebih untuk penanya dan Paralegal ubklawyers pada khususnya.
D͟a͟s͟a͟r͟ H͟u͟k͟u͟m͟:
- Undang-Undang Dasar Negara Republik Indonesia Tahun 1945.
Artikel ini adalah pemutakhiran ketiga dari artikel 3 Cabang Kekuasaan: Eksekutif, Legislatif, Yudikatif yang pertama kali dipublikasikan pada Rabu, 25 Mei 2022, dan pertama kali dimutakhirkan pada 16 Juni 2023, kemudian dimutakhirkan kedua kali pada 13 Desember 2024. Dipublikasikan kedua oleh “..Hukumonline.com..” dengan judul Kekuasaan Eksekutif, Legislatif, dan Yudikatif di Indonesia. Pada tanggal 23 Mei 2025. Dan diteruskan oleh ubklawyers pada tanggal 04 November 2025.
Seluruh Informasi Hukum yang ada di LBH-UMAR BIN KHATTAB disiapkan semata-mata untuk t͟͟͟u͟͟͟j͟͟͟u͟͟͟a͟͟͟n͟͟͟ p͟͟e͟͟n͟͟d͟͟i͟͟d͟͟i͟͟k͟͟a͟͟n͟͟, p͟e͟m͟b͟e͟l͟a͟j͟a͟r͟a͟n͟ dan b͟e͟r͟s͟i͟f͟a͟t͟ u͟m͟u͟m͟. Untuk mendapatkan nasihat hukum spesifik terhadap kasus Anda, konsultasikan langsung dengan Pengacara, Konsultan Hukum dan/atau Paralegal UBK LAWYERS.
Sedang menghadapi permasalahan hukum? A͟j͟u͟k͟a͟n͟ p͟e͟r͟t͟a͟n͟y͟a͟a͟n͟ melalui email, telepon atau chat.👇🏼
Email:
ubklawyer@gmail.com
Telepon/Chat:
089666552118
Berkenan G͟a͟b͟u͟n͟g͟ G͟r͟o͟u͟p͟, untuk jadi bagian Keluarga Besar UBK LAWYERS. Klik link dibawah.👇🏼
I͟K͟U͟T͟I͟ W͟h͟a͟t͟s͟A͟p͟p͟ C͟h͟a͟n͟n͟e͟l͟ LBH-UMAR BIN KHATTAB. Untuk memperkaya Riset Hukum Anda, klik link dibawah.👇🏼
🇮🇩🇵🇸🇮🇩🇵🇸🇮🇩🇵🇸
#cerdashukum
#studylawtogether
#ubklawyers
About The Author
